ขี้หูอุดตัน ปัญหาน่ารำคาญ วิธี ลด-ละลาย ขี้หูอุดตัน

ขี้หูอุดตัน ปัญหาน่ารำคาญ วิธี ลด-ละลาย ขี้หูอุดตัน

ภาพแสดงหูชั้นนอก เริ่มจากใบหูเข้าไปในรูหูจะพบขี้หู (ear wax / แต้มสีขาว-เขียวเหลือง), รูหู (ear canal), เยื่อแก้วหู (ear drum / แต้มสีฟ้า

ขี้หูคนเรามีทั้งส่วนขี้ผึ้ง (wax), เศษเซลล์เยื่อบุในรูหู (ทำให้มีโปรตีนและน้ำเป็นองค์ประกอบด้วย) เวลาน้ำเข้าหูอาจทำให้ก้อนขี้หูอุดตันที่ยังอุดตันรูหูได้ไม่เต็มที่ขยายตัว อาการจึงเป็นมากหลังอาบน้ำ

ปัจจัยเพิ่มเสี่ยงโรคขี้หูอุดตันที่สำคัญได้แก่

(1). แหย่อะไรเข้าไปในหู เช่น ไม้พันสำลี ใช้หูฟังชนิดสอดใส่เข้าไปในรูหู ใช้เครื่องช่วยฟัง ฯลฯ

(2). คนที่มีรูหูแคบ ยาว หรือคดเคี้ยว (เป็นข้างเดียวก็ได้)

(3). ผู้ชายพบบ่อยกว่าผู้หญิง

(4). คนสูงอายุพบบ่อยกว่าคนอายุน้อย

แต่ สาเหตุที่ทำให้เกิดขี้หูอุดตันที่พบบ่อยมากที่สุด คือ การใช้ไม้พันสำลี หรือคัททันบัดส์ (cotton buds)คนส่วนใหญ่คุ้นเคยกับการปัด กวาด เช็ด ถูว่า เป็นวิธีที่ทำให้อะไรๆ สะอาดขึ้น แต่รูหูหาได้เป็นเช่นนั้นไม่ เนื่องจากไม้พันสำลีจะทำการ "ปัด-กวาด-เช็ด-ถู" ขี้หูออกไปส่วนหนึ่ง ทำให้รูหู (ที่ขาดขี้หูเคลือบ) แห้ง คัน และระคายเคืองได้ง่าย ซึ่งมักจะตามมาด้วยการ "ปั่น" รูหูบ่อยหรือแรง และเกิดการเสพติดไม้พันสำลี

ไม้พันสำลีจะ "ผลัก" ขี้หูส่วนน้อยเข้าไปลึก และใกล้เยื่อแก้วหูขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งขี้หูจนตรอกบริเวณใกล้เยื่อแก้วหู เกิดการอัดตัวแข็ง (impacted) มากขึ้นเรื่อยๆปกติรูหูส่วนนอก (ประมาณ 2/3 ของรูหู) จะมีการสร้างขี้หู, ส่วนด้านใน (ประมาณ 1/3 ของรูหู) ไม่ได้สร้างขี้หู (wax) นั้นคือการเกิดขี้หูอุดตันด้านในรูหูส่วนใหญ่เกิดจากการ "ผลัก-ไส-ไล่-ส่ง" ขี้หูจากส่วนนอกเข้าไปด้านใน ส่วนใหญ่แล้วก็เป็นผลจากการใช้ไม้พันสำลีนั้นเอง

โดยปกติแล้วหูคนเราเกือบทั้งหมดมีกระบวนการทำความสะอาดตัวเอง (self-cleaning) และมักจะไม่เกิดโรคขี้หูอุดตัน

แต่ด้วยนั้นหากยังมีขี้หูอยู่ ยังมีวิธีที่จำกำจัดออกได้ดังนี้

1).  ใช้ยาหยอดหู สำหรับละลายขี้หู ซึ่งสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป

2).  กรณีที่ไม่มีปัญหาแก้วหูทะลุ หรือมีการอักเสบ-ติดเชื้อมาก่อน เช่น ไม่มีโรคหูชั้นกลางอักเสบจนแก้วหูทะลุ น้ำหนองไหลออกมาทางรูหู ฯลฯ, ...แนะนำให้ใช้น้ำมันมะกอก 2-3 หยดหยอดหูก่อนนอน ขี้หูจะอ่อนตัวลงภายในประมาณ 1 สัปดาห์ แน่นอนว่า ก่อนหยอดควรนอนตะแคง ให้หูข้างที่ขี้หูอุดตันอยู่ด้านบน หยอดแล้ว ให้นอนตะแคงท่านั้นต่อไปอย่างน้อย 5-10  นาทีก่อนเปลี่ยนท่า เช็ดในส่วนที่ไหนออกเท่านั้น

3).  ใช้สารละลายโซเดียม ไบคาร์บอเนต (sodium bicarbonate) หรือผงฟูที่ใช้ทำขนมปัง (baking soda) 5% (= ผงฟู 5 กรัมในน้ำสะอาด 100 มิลลิลิตร = ผงฟู 1 ช้อนชามาตรฐานในน้ำสะอาด 100 มล.) วิธีใช้คือ นอนตะแคง หยอดหู 2-3 หยด ตะแคงท่านั้นต่อ 5-10 นาที เช็ดในส่วนที่ไหนออกเท่านั้น วันละ 3 ครั้ง 2 สัปดาห์

ถ้าไม่ดีขึ้นใน 2 สัปดาห์ควรปรึกษาหมอใกล้บ้าน หรืออาจารย์หมอหู-คอ-จมูก

ส่วนวิธีป้องกันไม่ให้ขี้หูอุดตันใหม่ได้แก่

(1). ไม่ใช้ไม้พันสำลี (cotton buds) หรือถ้าทนไม่ไหวจริงๆ (ทนหยุดใช้ไม่ได้) คงต้องใช้ให้แผ่วเบาที่สุด นานๆ ครั้ง

(2). ระวังน้ำเข้าหู... ธรรมชาติของเยื่อบุที่บอบบาง คือ มักจะแสบหรือคันถ้าโดนน้ำที่มีความเข้มข้นสารละลายไม่เท่ากับน้ำเลือดเสมอ ซึ่งส่วนใหญ่คนที่คันรูหูง่าย หรือมีประวัติขี้หูอุดตันควรใช้ที่อุดหูสำหรับนักว่ายน้ำ-ดำน้ำอุดหูไว้ อุปกรณ์อย่างอื่นที่พอใช้ได้ คือ สำลีชุบวาสลิน (แต่อาจทำให้เป็นสิวได้ ถ้าเป็นสิวง่าย)อย่าปล่อยให้น้ำเข้าหู เพราะจะทำให้คันในรูหู และทนหยุดใช้ไม้พันสำลีไม่ได้

(3). ใช้ยาละลายขี้หู ส่วนจะเป็นน้ำมันมะกอก, โซเดียม ไบคาร์บอเนต 5% (ผงฟูทำขนมปัง), หรือซื้อจากร้านขายยา หยอดช่วยละลายขี้หู 1-2 สัปดาห์/ครั้งได้

ภาพและเนื้อหาในเนื้อหา มาจาก https://www.gotoknow.org/posts/308735  บทความจาก นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์
ซึ่งเป็น บันทึกที่เขียนที่ GotoKnow โดย นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์ ใน บ้านสุขภาพ